"Belgisch schip betrokken bij plundering visgronden Westelijke Sahara"
14 januari 2013 (MO*) — Voor het eerst in jaren is een Belgisch bedrijf betrokken bij illegale visvangst in de Westelijke Sahara, al 34 jaar een kolonie van Marokko. Terwijl de zee in hun thuisland stilaan wordt leeg geplunderd, moet de gevluchte lokale Sahrawibevolking overleven op een humanitair rantsoen van ingeblikte vis uit China. De Sahrawi voelen zich in de steek gelaten door de internationale gemeenschap.
De Nova Florida, een koelschip van de Belgisch-Nederlandse rederij Seatrade met een capaciteit van 6000 ton, ligt momenteel aangemeerd op enkele kilometers van de haven van Dakhla, in de Westelijke Sahara. Dit gebied werd in 1979 gewelddadig geannexeerd door Marokko. Volgens waarnemers van de ngo Western Sahara Resource Watch (WSRW) maakt Seatrade zich schuldig aan illegaal transport van bevroren vis uit de Westelijke Sahara.
‘Het lijkt erop dat de Nova Florida in Dakhla gestolen vis heeft gekocht van het Russische schip Admiral Starikov’, zegt Sara Eyckmans, Belgisch coördinatrice van WSRW. Rusland heeft sinds 2008 een handelsakkoord met Marokko dat hen toestaat om te vissen in het bezette gebied, maar Europa niet. De Europese Unie erkent de Marokkaanse claims op de West-Sahara niet maar wel het recht op zelfbeschikking van het Sahrawivolk. De VN beschouwen alle economische activiteiten in de Westelijke Sahara als illegaal, tenzij ze de wensen en de belangen van het Sahraanse volk dienen. Dat was voor de Europese Unie twee jaar geleden de reden om haar visserijverdrag met Marokko op te zeggen.
‘Het is beschamend dat ook Belgische bedrijven deelnemen aan de onethische plundering van de Westelijke Sahara. De vis behoort toe aan de lokale Sahrawi, niet aan de Marokkaanse overheid of buitenlandse bedrijven’, vindt Eyckmans. Western Sahara Resource Watch confronteerde de Antwerpse charter van Seatrade met het nieuws. Tot dusver gaf Seatrade nog geen reactie op de beschuldigingen.
Clandestiene broodroof
Seatrade is niet het enige bedrijf dat vis ontvreemdt uit het bezette gebied. Een precies cijfer plakken op de totale omzet van de clandestiene vissector in de Westelijke Sahara is vrijwel onmogelijk maar de hoeveelheden die Marokko op basis van internationale akkoorden toekent, geven al een beeld van de verontrustende properties die het probleem aanneemt. Zo mocht Rusland onder het vorige Russisch-Marokkaanse visserijakkoord 100.000 ton vis ophalen. Het laatste Europees-Marokkaanse akkoord uit 2006 bedroeg 60.000 ton. Op 16 en 17 januari onderhandelen de Europese en Marokkaanse autoriteiten in Rabat over een nieuw akkoord waarin Marokko om en bij de 75.000 ton aanbiedt.
Hoeveel de Marokkaanse overheid of bilaterale joint ventures daarnaast ophalen is onbekend. Het zou wel eens om heel veel vis kunnen gaan. Uit een studie van een onafhankelijk consultancybedrijf dat op vraag van Europa de visvoorraad in de regio doorlichtte, blijkt dat de Marokkaanse vloot zelf nog het meest destructief tewerk gaat. Volgens het rapport is de meerderheid van de visbestanden in Marokko, en bijgevolg dus ook in de Westelijke Sahara, volledig uitgeput.
Voor El Mahjoub Maliha, een naar België gevluchte Sahrawi en activist bij CODESA (collectief van Sahrawi mensenrechtenactivisten), is het ergste nog dat niemand ooit de Sahrawibevolking heeft geconsulteerd. ‘Bedrijven zijn volgens de bestaande akkoorden verplicht om lokale vissers in te schakelen, maar in praktijk laden de meeste buitenlandse schepen eerst in Agadir Marokkaanse vissers op vooraleer ze in Dakhla aanmeren. Ze gaan ook heel destructief tewerk. Terwijl lokale vissers het met schamele bootjes moeten doen, lappen die drijvende fabrieken alle regels aan hun laars en vissen de zee letterlijk leeg hun reusachtige netten. Voor de vissers is het niet alleen onmogelijk om met multinationals te concurreren, ze vinden ook geen werk op de buitenlandse schepen zelf. De broodroof treft de Sahrawi dus op alle vlakken.’
Een gebrek aan vis is niet het enige probleem van de Sahrawi. Het lucratieve gebied in Marokko’s achtertuin is al jaren het doelwit van multinationals. ‘De Westelijke Sahara wordt echt leeggeplunderd’, zegt Eyckmans. ‘Naast vis worden ook andere producten op West-Saharaanse bodem via Marokko geëxporteerd naar alle uithoeken van de wereld. Het gaat van olie en fosfor tot zelfs zand dat op de Canarische stranden terechtkomt. Er is geen land ter wereld dat geen producten uit dit gebied consumeert. Geen cent daarvan komt terug bij de Sahrawi.’
Vergeten conflict
De illegale praktijken van visbedrijven als Seatrade in de Westelijke Sahara gebeuren bovendien straffeloos. ‘Er zijn weinig internationale instanties die bedrijven op de vingers tikken’, zegt Eyckmans. ‘Behalve Noorwegen, Zweden en Nederland is er geen enkele Europese overheid die haar visbedrijven territoriale restricties oplegt wat betreft Marokko.’ De Nederlandse overheid raadt haar bedrijven af om zaken te doen in de Westelijke Sahara. ‘Als Nederland Seatrade op het matje roept voor haar illegale praktijken, hebben we het eerste juridische precedent in Europa’, zegt Eyckmans.
In België staan we nog lang niet zover. De reden daarvoor is volgens Eyckmans een gebrek aan aandacht. ‘Eigenlijk is de Westelijke Sahara een vergeten conflict. De situatie is op veel vlakken vergelijkbaar met Israël en Palestina, maar terwijl dat andere conflict overgemediatiseerd wordt, weten we amper iets over het lot van de Sahrawi. Marokko doet er zelf natuurlijk alles aan om dat zo te houden. Buitenlandse journalisten en ngo’s komen moeilijk het gebied in en dissidenten worden met geweld de mond gesnoerd.’
Politieke legitimatie
Volgende week onderhandelt de Europese Unie met Marokko over een nieuw visserijakkoord. Als dat erdoor komt, betekent dit voor de regio niet alleen een economische maar ook een politieke ramp. ‘Met dit akkoord geeft Europa politieke steun aan Marokko’s illegale annexatie van de Westelijke Sahara,’ zegt Eyckmans. ‘Marokko heeft geen enkel reden om vrede te sluiten met de Sahrawi. Marokko verdient geld aan de grondstoffen in dat gebied en niemand oefent druk uit. Als het probleem niet meer onder de aandacht komt, ziet het er niet goed uit. Als bufferstaat tegen migratie en terrorisme is Marokko voor Europa van groot strategisch belang, terwijl Spanje druk uitoefent omdat haar eigen visvoorraden door de crisis uitgeput raken.’
‘Wij, de Sahrawi, voelen ons in de steek gelaten door de internationale gemeenschap’, zegt Mahjoub. ‘We wachten al meer dan twintig jaar op een referendum dat de VN ons beloofden als oplossing voor het conflict. Toen de Europese Unie twee jaar geleden haar visakkoord met Marokko verbrak, hadden we nog hoop, maar nu zijn er weer onderhandelingen.’
Mahjoub ziet de spanningen in de regio toenemen. Vrijdag protesteerden lokale Sahrawivissers in de haven van Dakhla tegen de broodroof door buitenlandse schepen en de voorkeursbehandeling van Marokkaanse vissers. ‘De situatie kan elk moment ontploffen. Iedereen lijkt te vergeten dat de Arabische Lente eigenlijk hier begon, bij de twintigduizend Sahrawi die zich in het tentenkamp van Gdeim-Izik in de herfst van 2009 verzetten tegen de Marokkaanse onderdrukking. De media staan bol van de lofberichten over de revolutie in Tunesië, Libië en Egypte, maar de Sahrawi hebben nog geen verandering gezien. De internationale gemeenschap is ons vergeten.’
Afrika's laatste kolonie Sinds 1975 wordt drie kwart van de Westelijke Sahara bezet door Marokko. Een groot deel van de oorspronkelijke bevolking leeft vandaag nog steeds in vluchtelingenkampen in Algerije. Zij die in het thuisland achterbleven worden door de Marokkaanse bezetters onderworpen aan ernstige mensenrechtenschendingen. Al meer dan 40 jaar wachten de Saharawi op de uitoefening van hun legitiem recht op zelfbeschikking.
Bij ons weten het eerste collectieve werk over de juridische aspecten van het conflict omtrent de Westelijke Sahara. Beschikbaar in het Engels en Frans. Bestel het hier.
Sinds 1975 wordt drie kwart van de Westelijke Sahara bezet door Marokko. Een groot deel van de oorspronkelijke bevolking leeft vandaag nog steeds in vluchtelingenkampen in Algerije. Zij die in het thuisland achterbleven worden door de Marokkaanse bezetters onderworpen aan ernstige mensenrechtenschendingen. Al meer dan 40 jaar wachten de Saharawi op de uitoefening van hun legitiem recht op zelfbeschikking.
