VN secretaris-generaal Ban Ki Moon heeft zo pas zijn rapport over de Westelijke Sahara aan de Veiligheidsraad voorgesteld. Daarin raadt hij aan om het mandaat van MINURSO zonder meer te verlengen met één jaar: geen aanbeveling ter bescherming van de Westelijke Sahara’s natuurlijke rijkdommen of haar onderdrukte autochtone bevolking: de Sahrawi. Als het van Ban Ki Moon afhangt, blijft MINURSO de enige VN missie ter wereld die geen toezicht houdt op mensenrechtenschendingen.
In een poging de conflictpartijen, Polisario en Marokko, op gelijkwaardige manier te behandelen, geeft de VN secretaris-generaal op wel zeer onfortuinlijke wijze steun aan de Marokkaanse positie. Twee thema's die het verkrampte vredesproces verder bemoeilijken, mensenrechten en de Marokkaanse exploitatie van de Saharaanse grondstoffen, worden in Ban Ki Moon's rapport stiefmoederlijk behandeld.
Hebben Sahrawi recht op mensenrechten?
Het rapport stipt de thematiek van de mensenrechtenschendingen weliswaar aan, maar doet dat niet altijd op een correcte manier. De waarheid wordt al te vaak verhuld.
In paragrafen 12 en 16 meldt Ban Ki Moon dat beide conflictpartijen, Polisario en Marokko, mekaar beschuldigen van mensenrechtenschendingen. Maar, aldus het rapport, enkel Polisario toont zich bereid een controlemechanisme toe te staan in het gebied dat het controleert. Marokko heeft wat dat betreft tot twee keer toe "zijn tegenkanting geuit". Marokko wijst wel met de vinger, maar wenst geen onderzoek van de geuite beschuldigingen.
Ban Ki Moon geeft aan "bezorgd" te zijn om de mensenrechten in het gebied. Hij haalt voorbeelden aan: de Aminatou Haidar affaire wordt vermeld, evenals de Casablanca 7, zeven Saharaanse mensenrechtenactivisten uit de bezette gebieden die bij hun terugkeer van een bezoek aan de Sahrawi vluchtelingenkampen door Marokko werden gearresteerd op beschuldiging van landverraad. Zij zullen als burger voor een militair tribunaal moeten verschijnen. Deze activisten zitten nog steeds opgesloten en een datum voor hun proces is nog niet bekend gemaakt.
Het is dan ook interessant dat de VN secretaris generaal aangeeft dat het programma voor uitwisselingsbezoeken tussen Sahrawi families uit de bezette gebieden en de vluchtelingenkampen uitgebreid moet worden. Saharanen die echter zelf een initiatief in die richting nemen worden zeer vijandig onthaald bij hun terugkeer. Zie de Casablanca 7, en recent nog de georkestreerde aanval door honderden Marokkaanse settlers tegen een groep van 11 Sahrawi mensenrechtenactivisten.
Opvallend is dat het rapport door het aanhalen van dergelijke specifieke casussen Polisario's beschuldigingen aan het adres van Marokko bevestigd, maar op geen enkel moment de verwijten in de omgekeerde richting hard maakt.
Het rapport maakt verder geen melding van de aanbevelingen in het rapport van het Hoogcommissariaat voor de Mensenrechten (OCHCR), nota bene een VN-orgaan, dat duidelijk stelde dat het vooral Marokko is dat de mensenrechten op regelmatige basis schendt. OCHCR gaf tevens te kennen dat een controlemechanisme wenselijk is, een vaststelling die wordt gedeeld door Amnesty International, Human Rights Watch e.a.. De VN secretaris-generaal lijkt daar niet mee akkoord te gaan.
Hoewel het rapport dus op subtiele wijze aangeeft dat Marokko de Saharaanse mensenrechten niet bepaald respecteert, verleent het wel gewicht aan Marokko's tegenkanting tegen het instellen van een monitoringmechanisme.
Zwijgen is toestemmen: opvallende stilte over de Saharaanse grondstoffen
Minstens even schandelijk is het ontbreken van enige referentie aan de Marokkaanse leegroof van de Saharaanse natuurlijke rijkdommen. Er is zelfs geen verwijzing naar de juridische opinie van het Europees Parlement, die glashelder stelt dat het EU-Marokkaanse visserij akkoord een inbreuk vormt op de internationale rechtsregels wegens het negeren van de rechten van het Sahrawi volk. De secretaris-generaal is nochtans op de hoogte van de problematiek. In een brief aan Ban Ki Moon lijstte Western Sahara Resource Watch (WSRW) nogmaals alle relevante resoluties op die Marokko overtreedt door de exploitatie. WSRW wees erop dat deze problematiek een ernstig obstakel vormt in de dekolonisatie van de Westelijke Sahara en dat het bovendien het bijna onbestaande vertrouwen tussen de conflictpartijen niet ten goede komt.
Het recht op zelfbeschikking?
Uitermate zorgwekkend zijn twee paragrafen waarin de secretaris-generaal zijn visie geeft op een mogelijke oplossing voor het aanslepende conflict. Hoewel hij bevestigt dat een oplossing rekening moet houden met de voorstellen van beide partijen, zegt hij niet dat zulke oplossing de uitvoer van het recht op zelfbeschikking moet vergemakkelijken.
Ban Ki Moon heeft het daarentegen over een "politiek correcte, bestendige en wederzijds aanvaardbare oplossing", wat niet strookt met het mandaat dat de Veiligheidsraad toekende aan zijn Persoonlijke Gezant voor de Westelijke Sahara, Christopher Ross. Dat mandaat stelt: "onderhandelingen in vertrouwen, zonder voorafgaande voorwaarden, met het doel tot een politiek correcte, bestendige en wederzijds aanvaardbare oplossing te komen die zelfbeschikking voor de bevolking van de Westelijke Sahara toelaat". Kleine vergetelheid?
Veiligheidsraad
Het is nu aan de 15 leden van de VN Veiligheidsraad om te reageren op het rapport en eventueel te beslissen het mandaat van de MINURSO - al dan niet in aangepaste vorm - te verlengen. Als het verleden een indicatie mag bieden, zal een voorstel tot mensenrechtenmonitoring stuiten op een Frans veto.
Afrika's laatste kolonie Sinds 1975 wordt drie kwart van de Westelijke Sahara bezet door Marokko. Een groot deel van de oorspronkelijke bevolking leeft vandaag nog steeds in vluchtelingenkampen in Algerije. Zij die in het thuisland achterbleven worden door de Marokkaanse bezetters onderworpen aan ernstige mensenrechtenschendingen. Al meer dan 40 jaar wachten de Saharawi op de uitoefening van hun legitiem recht op zelfbeschikking.
Bij ons weten het eerste collectieve werk over de juridische aspecten van het conflict omtrent de Westelijke Sahara. Beschikbaar in het Engels en Frans. Bestel het hier.
Sinds 1975 wordt drie kwart van de Westelijke Sahara bezet door Marokko. Een groot deel van de oorspronkelijke bevolking leeft vandaag nog steeds in vluchtelingenkampen in Algerije. Zij die in het thuisland achterbleven worden door de Marokkaanse bezetters onderworpen aan ernstige mensenrechtenschendingen. Al meer dan 40 jaar wachten de Saharawi op de uitoefening van hun legitiem recht op zelfbeschikking.
