"Wat gebeurt er als jongeren van twee strijdende conflictpartijen samenkomen om over de toekomst te praten?" vraagt de website van Talk Together, een organisatie die gespecialiseerd is in trainingen in conflictresolutie. Als de conflictzone in kwestie de Westelijke Sahara is, mogen de jongeren blijkbaar niet deelnemen aan zo'n evenement en worden ze daarentegen gearresteerd en geslagen door de politie.
Begin augustus mochten 21 studenten, tussen 16 en 24 jaar oud, deelnemen aan een veelbelovend experiment. Deze jongeren waren afkomstig uit Marokko, de Westelijke Sahara en de Sahrawi vluchtelingenkampen in de Algerijnse woestijn. Elke student werd na een lange selectieprocedure uitgekozen om deel te nemen aan een conferentie in Oxford, georganiseerd door de Europese Unie's “Youth In Action” programma, met extra financiële steun van de British Council. Het initiatief was bedoeld om het vertrouwen en wederzijds begrip tussen jonge Sahrawi en Marokkanen te bevorderen, zodat ze samen mogelijke oplossingen konden verkennen voor één van 's werelds langst aanslepende disputen: het conflict rond de Westelijke Sahara.
Ironisch genoeg was het enkel het groepje studenten afkomstig uit de vluchtelingenkampen dat tot in Engeland raakte. De studenten uit de Westelijke Sahara en Marokko kregen op 5 augustus in de luchthaven van Agadir te horen dat ze niet mochten vertrekken. Hoewel hun tickets en hun visa in orde waren en ze zelfs al waren ingecheckt, hadden de Marokkaanse autoriteiten besloten hen niet aan boord van het vliegtuig te laten. Een reden werd niet gegeven en de studenten, die zich al maanden op het Oxford initiatief voorbereid hadden, waren vanzelfsprekend kwaad en teleurgesteld. Terwijl de Marokkaanse studenten terug naar huis keerden, besloten de Sahrawi studenten een hongerstaking te starten in de luchthaven. In een land waar protest en dissidentie vaak gewelddadig neergeslagen wordt en waar meer dan 500 Sahrawi politieke activisten "verdwenen" zijn, is dat een gewaagde onderneming. De 17-jarige Maimouna Amaidane zei in een telefoongesprek dat ze de risico's kenden maar vastberaden waren op te komen voor hun standpunt. "Ofwel gaan we naar Engeland ofwel stoppen we met eten en gaan we naar het ziekenhuis", zei ze vol zelfvertrouwen. "Er is geen derde optie". Maar in Marokko is er altijd een derde optie.
Bij zonsondergang baande een 20-tal politieagenten zich een weg door de terminal. Ze sloegen de studenten en voerden hen weg. Hoewel GSMs in beslag werden genomen, kon één student, Elassri Mohamed Fadel, zijn mobieltje verborgen houden. “We werden geslagen met knuppels”, fluisterde hij in zijn telefoon terwijl hij werd weggevoerd. “Heel hard geslagen.”
Dankzij de wakkere reactie van mensenrechtenorganisaties zoals Amnesty International, werden de zes studenten binnen 36 uur vrijgelaten. Er werd weliswaar moeite gedaan om hen op een andere vlucht te plaatsen en toestemming van de autoriteiten te verkrijgen opdat ze zouden kunnen deelnemen aan de laatste week van de vredesconferentie, maar het werd al snel duidelijk dat ze niet naar Engeland zouden vertrekken. De studenten dienden terug naar huis te keren met de ongerustheid dat hun arrestatie zou ontaarden in verhoogde surveillance en pesterijen van de Marokkaanse autoriteiten.
Een gefundeerde vrees, zo bleek toen op 27 augustus – enkele dagen voor de Internationale Dag van de Verdwenen Personen – de 19-jarige Ngiya Hawassi door de politie werd opgepakt in El Aaiún. Volgens Ngiya werd ze geblinddoekt, geslagen, uitgekleed en bedreigd met verkrachting. Vijf uur later werd ze naakt en in shock achtergelaten aan de rand van de stad. Enkele dagen later, op 2 september, werd een andere student van het Oxford groepje, de 20-jarige Choummad Razouk, opgepakt door de politie. Hij werd geblinddoekt, ontkleed en overgoten met een vloeistof waarvan hem werd gezegd dat het petroleum was. Ook zijn lijdensweg duurde uren.
Deze incidenten vonden plaats in een breder kader van mensenrechtenschendingen in de bezette gebieden van de Westelijke Sahara. In de voorbije jaren hebben talrijke organen van het VN Hoog-Commissariaat voor Mensenrechten hun “ernstige bezorgdheid” geuit over de inbreuken op de mensenrechten van de Sahrawi. Een rapport van Human Rights Watch uit 2008 constateerde dat Marokko de rechten op vrijmeningsuiting, vereniging en vergadering met de voeten treedt. Het rapport stelde dat “zij die ijveren voor de zelfbeschikking van het Sahrawi-volk worden lastig gevallen en vervolgd”. De weigering om studenten te laten reizen gaat bovendien in tegen Artikel 12 van de Internationale Convenant over Civiele en Politieke Rechten en heeft de angst doen toenemen dat de Marokkanen een algemener reisverbod zullen opleggen.
In Londen werd er ondertussen uitgebreid gereageerd: een delegatie campagnevoerders ging op bezoek bij een aantal politieke instanties met de vraag of de Britse overheid hun bezorgdheid voor het welzijn van de Sahrawi studenten kan overmaken aan Rabat. Er waren briefschrijfacties en vreedzame bijeenkomsten. Als er een oplossing voor het Saharaanse conflict moet worden gevonden, dan zijn toegewijde jonge mensen zoals de 6 Sahrawi studenten essentieel. Zij waren op weg om bruggen te bouwen met hun Marokkaanse medestudenten, maar werden enkele dagen later als “staatsgevaarlijk” bestempeld. Het is voor hen een hele troost te weten dat de wereld toekijkt, maar die wetenschap kan hun wonden niet helen noch hun angst doen afnemen.
Naar het artikel "Young, talented and blacklisted" uit de Malta Independent, vertaling SWS.
Afrika's laatste kolonie Sinds 1975 wordt drie kwart van de Westelijke Sahara bezet door Marokko. Een groot deel van de oorspronkelijke bevolking leeft vandaag nog steeds in vluchtelingenkampen in Algerije. Zij die in het thuisland achterbleven worden door de Marokkaanse bezetters onderworpen aan ernstige mensenrechtenschendingen. Al meer dan 40 jaar wachten de Saharawi op de uitoefening van hun legitiem recht op zelfbeschikking.
Bij ons weten het eerste collectieve werk over de juridische aspecten van het conflict omtrent de Westelijke Sahara. Beschikbaar in het Engels en Frans. Bestel het hier.
Sinds 1975 wordt drie kwart van de Westelijke Sahara bezet door Marokko. Een groot deel van de oorspronkelijke bevolking leeft vandaag nog steeds in vluchtelingenkampen in Algerije. Zij die in het thuisland achterbleven worden door de Marokkaanse bezetters onderworpen aan ernstige mensenrechtenschendingen. Al meer dan 40 jaar wachten de Saharawi op de uitoefening van hun legitiem recht op zelfbeschikking.
